W zawiązku z przypadającą w 2016 roku 90-tą rocznicą urodzin Wandy Pawlik i 20-tą rocznicą śmierci Jerzego Kozarzewskiego, Tadeusz Zdanowicz – prezes Fundacji Nasza Nysa – na posiedzeniu Rady Kultury w 2015 r. zgłosił inicjatywę ustanowienia roku 2016 Rokiem Wandy Pawlik i Jerzego Kozarzewskiego....

Inicjatywa została przyjęta i Rada Miejska w Nysie 22 grudnia 2015 r. uchwaliła rok 2016 Rokiem Wandy Pawlik i Jerzego Kozarzewskiego. Była to wspaniała okazja, aby nysanom przypomnieć te dwie postaci nyskich literatów, którzy żyli wśród nas, tworzyli to miasto w ciężkich latach powojennych. Swoją twórczością popularyzowali Nysę, a my mamy dług moralny wobec nich. Społeczeństwo potrzebuje autorytetów, wielkich postaci. Szczególnie młodemu pokoleniu poszukującemu bohaterów-wzorców, pokazujemy, że nie musi szukać daleko, przedstawiamy bohatera z krwi i kości, a do tego z naszej małej ojczyzny.

Uchwała Rady Miejska w Nysie i ramowy program obchodów >>

Plakat „Rok Wandy Pawlik i Jerzego Kozarzewskiego” (autor T. Zdanowicz)

Dlaczego Wanda Pawlik i Jerzy Kozarzewski?

ONA, obiecująca absolwentka polonistyki UJ z etatem w Wyd. Literackim, w 1953 r. otrzymała nakaz pracy na Ziemiach Odzyskanych, w Nysie. Tu założyła rodzinę i twórczo pracowała przy kolejnych książkach do ostatnich dni. Ukazywała słowiańskie początki grodu założonego przez Bolesława Krzywoustego.

ON, warszawski poeta, prawnuk brata C. K. Norwida, żołnierz niezłomny (Związek Jaszczurczy, NSZ), więzień Mauthausen. Od wykonania kary śmierci w 1946 r. uratował go wiersz. Po wyjściu z więzienia w 1955 r. przyjechał do żony, do Nysy, w której pozostał do końca życia.

OBYDWOJE losy związali z miastem, w którym po wojnie, na zgliszczach Festung Neisse, powstawało nowe społeczeństwo, bez tożsamości – nakaz pracy wyrwał ich z Krakowa i Warszawy na Ziemię Nyską. Połączyło ich umiłowanie „pióra” i działalność społeczna. Współtworzyli Towarzystwo Regionalne Ziemi Nyskiej. Budowali tożsamość „nowych” nysan. Jednoczyli przybyłych tu po II wojnie światowej Polaków wokół idei patriotycznych i narodowych.

Dzisiaj są wspaniałym wzorem patriotyzmu i umiłowania ziemi, na którą rzucił ich los – naszej małej ojczyzny, z którą się identyfikujemy. Jest to szczególnie ważne tu, w przygranicznym księstwie nyskim – swoistym tyglu kulturowym, w którym przez wieki mieszały się wpływy polskie, niemieckie, czeskie i austriackie.

W bogaty harmonogram obchodów włączyły się aktywnie szkoły, instytucje kultury i inne podmioty poprzez organizację kilkudziesięciu przedsięwzięć kulturalnych i oświatowych. W szkołach i bibliotekach odbyły się m.in.: akademie, wystawy, lekcje biblioteczne, konkursy plastyczne, wykonano gazetki ścienne i albumy poświęcone nyskim twórcom. Najwięcej działań było nakierowanych na dzieci i młodzież szkolną. Dzięki zaangażowaniu wielu środowisk, nysanie mieli okazję poznać albo przypomnieć sobie sylwetki dwojga nyskich literatów i chociaż pobieżne zapoznać się z ich twórczością.

Prezentujemy najciekawsze inicjatywy skierowane do szerszego grona odbiorców:

Szkoła Podstawowa nr 3

• Gminny konkurs recytatorski „Nysa w poezji” – recytacje prozy W. Pawlik i poezji J. Kozarzewskiego, spotkanie uczestników z córką W. Pawlik.
• Nyska Gra Uliczna „Śladami W. Pawlik i J. Kozarzewskiego” – po wręczeniu nagród w Bibliotece Miejskiej odbyło się spotkanie uczestników z córką W. Pawlik.

Niepubliczna Szkoła Podstawowa im. Jerzego Kozarzewskiego

9 lutego NSP zorganizowała wieczór poetycki poświęcony patronowi szkoły. Podczas spotkania wspomniano poetę. W spotkaniu uczestniczyli nysanie, którzy znali Państwa Kozarzewskich i podzielili się ze zgromadzonymi wspomnieniami o rodzinie. Podczas tego wieczoru wiersze Kozarzewskiego czytali słuchacze Uniwersytetu III Wieku oraz uczniowie szkoły. W spotkaniu uczestniczyli również przedstawiciele Dziennego Domu Pobytu im. Jerzego Kozarzewskiego.

8 kwietnia w szkole przeprowadzono XIII Festiwal Literackiej Twórczości Dziecięcej. Celem przedsięwzięcia było budzenie kreatywności i zainteresowań literackich uczniów, inspirowanych życiem i twórczością W. Pawlik i J. Kozarzewskiego. Napłynęło 47 prac z nyskich szkół podstawowych – prace w dwóch kategoriach: poezja i proza. Poezja, jak co roku, cieszyła się większą popularnością (32 wiersze i 15 opowiadań).

Nyski Dom Kultury im. Wandy Pawlik

Nyski Dom Kultury (NDK) wykonał stałą wystawę w postaci planszy składającej się z portretu patronki, fotografii okładek jej książek oraz najważniejszych faktów z życiorysu – projekt wykonała dr Małgorzata Radziewicz, a zrealizował Piotr Malarz. Plansza została umieszczona w pomieszczeniu przy wejściu, aby była widoczna dla wchodzących i wychodzących widzów.

Wiosną Nyski Dom Kultury wydał audiobook z poezją Jerzego Kozarzewskiego „21+ten jeden wiersz” z muzyką Yoli Wesołowskiej. Wykonawczynią jest Marta Klubowicz – aktorka, dyrektor NDK, która z wierszy skomponowała ciąg myślowy, opowiadający historię życia poety.

Latem ogłoszono konkurs na kompozycję i interpretację piosenki do wierszy nyskich poetów: Josepha von Eichendorffa, Maxa Herrmanna-Neisse oraz Jerzego Kozarzewskiego pn. „Zaśpiewaj ten wiersz”, mający na celu popularyzację twórczości poetów związanych z naszym miastem i jego historią. Do konkursu nadesłanych zostało 28 zgłoszeń. Laureaci otrzymali nagrody pieniężne oraz specjalnie zaprojektowane pamiątkowe kasetki. Koncert finałowy odbył się 22 października na gali X jubileuszowej edycji Turnieju Poetyckiego im. Jerzego Kozarzewskiego „Orzech”.

Urząd Miejski w Nysie

W 2016 r. odbyła się dziesiąta edycja Turnieju Poetyckiego „Orzech” im. J. Kozarzewskiego. Do turnieju zgłoszono 338 wierszy. Nagrody finansowe ufundował Urząd Miejski w Nysie, a ich uroczyste wręczenie odbyło się 22 października w Nyskim Domu Kultury. W uroczystościach wzięły udział dzieci patrona konkursu. Członkowie jury Bogusław Kierc oraz Marta Klubowicz zaprezentowali nagrodzone wiersze. Z tej okazji wydano Antologię (opisaną poniżej).

Podczas gali wystąpili laureaci konkursu „Zaśpiewaj ten wiersz”.

Informacja Turystyczna – Bastion św. Jadwigi

Informacja Turystyczna we współpracy z Fundacją Nasza Nysa zorganizowała z okazji urodzin literatów prelekcję i spacer „Śladami W. Pawlik” (18 XI 2016 r.) i „Śladami J. Kozarzewskiego” (21 X 2016 r.). Śladami twórców podążali uczniowie nyskich szkół, mieszkańcy miasta i turyści.

Turniej Poetycki „Orzech” im. Jerzego Kozarzewskiego

W hołdzie poecie, z inicjatywy Kornelii Czai, przy akceptacji rodziny J. Kozarzewskiego, organizowany jest od 2007 r. Ogólnopolski Turniej Poetycki „Orzech” im. Jerzego Kozarzewskiego. Konkurs, skierowany jest do szerokiego grona twórców z całego kraju, organizowany jest przez Nyski Do Kultury im. Wandy Pawlik przy finansowym wsparciu Urzędu Miasta i Gminy Nysa. Do organizacji pierwszych edycji turnieju włączyła się Nyska Grupa Literacka z poetkami Danutą Kobyłecką i Romaną Klubowicz. Po paru latach włączyła się Marta Klubowicz, która stała się spiritus movens tego konkursu robiąc z kolejnych gal spektakle poetyckie z poezją w roli głównej. W pierwszych dwóch edycjach jury przyznawało nagrody w kategoriach do lat 15-tu i powyżej lat 15-tu. Już od trzeciej edycji są to kategorie: do lat 18-tu i powyżej 18-tu. Laureaci otrzymują nagrody pieniężne, a zwycięzcy wręczana jest statuetka orzecha, którą zaprojektował nyski artysta Marian Molenda. Przez tych kilkanaście lat turniej ewoluował, cieszył się coraz większym powodzeniem i przyciągał poetów z całej Polski. Od 2018 r. w organizację i prowadzenie turnieju włączył się Marek Kędzierski – aktor i nowy dyrektor Nyskiego Domu Kultury.

Urząd Miasta i Gminy Nysa wydał dwa almanachy poetyckie „Orzech” (w 2009 r. i 2013 r.) prezentujące najlepsze wiersze z wcześniejszych edycji „Orzecha”. Natomiast w 2016 r. z okazji jubileuszowej X edycji turnieju urząd wydał tomik wierszy pt. „Orzech. Antologia I – X edycji Turnieju Poetyckiego im. Jerzego Kozarzewskiego” zawierający wszystkie nagrodzone wiersze w latach 2007-2016.

Konkurs „Zaśpiewaj ten wiersz”

Marta Klubowicz jako dyrektor NDK zainicjowała konkurs „Zaśpiewaj ten wiersz” na kompozycję i wykonanie piosenki do wierszy trzech wspaniałych poetów związanych z Nysą: Josepha von Eichendorffa, Maxa Herrmanna-Neisse oraz Jerzego Kozarzewskiego. Ma na celu przypominanie twórców, którzy byli związani z Nysą. Konkurs jest związany (na razie nierozłącznie) z Turniejem Poetyckim „Orzech” – został tak pomyślany przez M. Klubowicz, aby koncert finałowy laureatów zbiegał się z galą „Orzecha”, był jego muzycznym rozszerzeniem i dopełnieniem. W ramach konkursu powstało wiele ciekawych autorskich, muzycznych interpretacji wierszy nyskich poetów. W latach 2016-2018 odbyły się trzy edycje konkursu.